Tak zwana „monumentomania” wciąż trawi świat i właśnie wróciła z jeszcze większą siłą. W czasie ostatniej, kolejnej fali protestów w USA, które wybuchły po zabójstwie George’a Floyda, gniew uczestników demonstracji w wielu przypadkach wyładowywał się właśnie na znajdujących się w przestrzeni publicznej pomnikach poświęconych Konfederatom. Ta krytyczna i zdecydowana postawa rozprzestrzeniła się po całym świecie i w ostatnim czasie byliśmy świadkami upadku wielu pomników przedstawiających postacie związane z kolonialną przeszłością.
Mniej więcej w tym samym czasie w Polsce miała miejsce inna konfrontacja, zapoczątkowana kontrowersjami wokół zabytków z czasów socjalistycznych. Wiele historycznych pomników zostało usuniętych i zniszczonych zgodnie z linią polityczną obecnego konserwatywnego, prawicowego rządu. Niedługo później debata przybrała znowu inny obrót. Niektóre monumenty stały się platformą do działań i protestów aktywistów i działaczy politycznych opowiadających się za równymi prawami i szacunkiem dla osób LGBT, ponieważ ta część społeczeństwa stała się ostatnio celem licznych ataków czołowych polityków, rządu i kościoła w Polsce.
Wydaje się, że to właściwy moment, aby ponownie zastanowić się nad pomnikami. Indywidualna wystawa Daniela Malone’a jest kontynuacją projektu prezentowanego latem 2018 roku w Goethe-Institut Curatorial Residencies Ludlow 38 w Nowym Jorku pod tytułem How to Make a Monument (Dis)appear (Jak sprawić, by pomnik się (nie)pojawił). Punktem wyjścia do wystawy były pytania dotyczące statusu prawnego oraz praw i obowiązków sztuki w przestrzeni publicznej. Ekspozycja w Gdańskiej Galerii Miejskiej została zaktualizowana o wydarzenia, które miały miejsce na całym świecie w ciągu ostatnich dwóch lat.
Artysta badając ten temat, w dużym stopniu odnosił się również do lokalnego kontekstu. Gdańsk, ze swoją wielokulturową historią, stanowi inspirację do ponownego przemyślenia funkcji pomników oraz miejsc pamięci, naszych relacji z nimi oraz ich statusu. Wystawa odnosi się więc również do niedawnych wydarzeń w Gdańsku, będących efektem zaostrzenia debaty publicznej.
Projekt dzieje się w wyjątkowym czasie, w trakcie globalnego kryzysu epidemicznego. Atmosfera ta dodaje kolejną warstwę do przemyśleń o tym, jak traktujemy wspólną przestrzeń i nasze w niej miejsce. Dlatego wystawa odbywa się również poza galerią, anektując jeden z pomników w przestrzeni miejskiej Gdańska. Wybrany monument został poddany interwencji artystycznej, a jego historia została zawłaszczona i opowiedziana na nowo. Być może jedną ze strategii postępowania z pomnikami okaże się właśnie opowiadanie różnych historii…
Tekst: Stanisław Welbel
Data: 2.10.2020 – 21.11.2020
Miejsce: 4G – Gdańska Galeria Güntera Grassa, ul. Szeroka 34/35, 36, 37, Grobla I ½
Artysta: Daniel Malone
Kurator: Stanisław Welbel
