Konsumenci kochani, jestem z wami

Julia: I jeszcze czasem jedziemy na Dworzec Wschodni, rozpalamy koksownik, gotujemy, częstujemy bezdomnych, chcemy być razem z nimi. I oni się natychmiast wyłaniają gdzieś z kosmosu, z kanałów, przybywają do nas. Nie tylko przełamujemy się opłatkiem, ale też przełamujemy uprzedzenia.

Pawle, a jak u ciebie w domu wyglądała wigilia?

Paweł: Do tej pory wygląda! Bardzo nas dużo, kilkadziesiąt osób. Julia: Babcia Weronika miała cztery córki. Mama Pawła jest jedną z nich. Spotykamy się wszyscy w różnych miejscach, z kuzynkami, kuzynami. O, poczekajcie, tu od razu narysuję wam kartkę na święta [Paweł rysuje dla UST kartkę]. Chciałbym pozdrowić przy okazji moich braci Benka, Tośka, Marcina, Igora… A w ogóle, muszę powiedzieć, że lubię, jak dzieci gotują, bo one się angażują w to na sto procent. Podobnie zresztą jak w każdą inną czynność – rysowanie czy bieganie. To jest jak sztuka. Dzieci wracają jako nasze usta, nasi nauczyciele. Ci, którzy będą teraz mówić, a nie słuchać. I pokazują, że wszystko, co nas dotyczy, to sztuka. Gdy Gaja [13-letnia córka Julii] gotuje, robi to, jakby to była jej wystawa indywidualna albo największa przygoda życia.

Szukając kulinarnych wątków w twoich działaniach przed naszą rozmową, znalazłam informację, że wykułeś w kamiennym stole na działce imiona wszystkich swoich dzieci…
O, no widzisz – jakbym przygotowywał jakąś mitologiczną wieczerzę!

Prywatna tora Althamera?

Raczej przepracowanie mojego prywatnego bólu związanego z rozstaniem, rozdarciem, z tym, że dzieci nie zawsze mogą być wszystkie razem. Intencje są ołtarzowe. Stół stał się ołtarzem, aby wszyscy, którzy w domyśle są tam przy nim, żyli w nieustającej komunii. O właśnie, moglibyśmy zacząć w końcu kojarzyć rytuał komunii z dobrym odżywianiem. Czyli kwestia nastawienia konsumentów i świadomości.

Dziwnym zbiegiem okoliczności twoi dwaj najstarsi synowie to artysta i kucharz.

Bo sztuka uchodzi wszystkimi możliwymi kanałami. Jest jak krew, która krąży w żyłach.

Szymon gotuje dla rodziny?

Owszem, nieregularnie organizuje nam kolacje. Ostatnia była naprawdę wspaniała. Wyprawiona na pożegnanie naszego przyjaciela Briana z Nowego Jorku. Do naszego starego mieszkania w bloku przy Krasnobrodzkiej, w którym mieszkał, zaprosiliśmy sąsiadów. Przyszło kilka osób, rysowaliśmy razem. Teraz ja Szymonowi trochę pomagam, bo otwiera, razem ze swoim przyjacielem Oskarem, pierwszą autorską knajpkę.

Paweł: Enoki, bar z pierożkami na rogu Chmielnej i Nowego Światu. Kończymy właśnie, z Agą Szreder, projektować wnętrze. I chyba będzie fioletowo-żółte. Tu chciałbym pozdrowić wszystkich moich przyjaciół z Doliny Świtu w Brazylii. Szczególnie tych, którzy noszą fioletowo-żółtą szarfę, czyli uzdrawiaczy.

Julia: O, spójrz, tu w kuchni wisi portret jednego ze świętych z Doliny Świtu, opiekuna związków małżeńskich…
Paweł: Wszyscy mieszkańcy wioski w Dolinie życzą sobie zdrowia i oczyszczają innych ze śmieci, informują, jak się ich pozbywać, jak sortować i że wszystko to, co do tej pory nosili, to w większości są śmieci. Byli zaśmieceni własnymi myślami.

Julia: Trzeba rozróżnić śmieci od darów.
Paweł: My też możemy to zrobić. I temu bym dedykował dzisiejsze spotkanie. Pomyślmy o tym. Tu i teraz.

Paweł Althamer (ur. w 1967 roku w Warszawie, do dziś mieszka na osiedlu Bródno) – rzeźbiarz, performer, akcjoner, twórca instalacji, filmów wideo. W latach 1988–1993 studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem Grzegorza Kowalskiego. W roku 1994 uczestni- czył w wystawie „Germination 8” w Zachęcie. Od połowy lat 90. w jego do- konaniach bierze górę zainteresowanie sprawami społecznymi, szczególnie refleksje nad rolą i miejscem sztuki w wielkich skupiskach miejskich. Do najbardziej znanych jego realizacji należy akcja Bródno 2000 – w lutym 2000 roku namówił ponad 200 mieszkańców bloku na warszawskim Bródnie do jednoczesnego zapalenia światła w oknach tak, aby utworzyły liczbę 2000. W 2009 z jego inicjatywy powstał na Bródnie Park Rzeźby z dziełami wybit- nych światowych artystów (ostatnio dodana praca należy do Ai Weiweia). W 20. rocznicę Okrągłego Stołu Althamer zrealizował spektakularny projekt „Wspólna sprawa” – zorganizował dla sąsiadów lot do Brukseli i wszystkich uczestników ubrał w złote skafandry. Podobne loty zorganizował do Brasilii i Oxfordu. Odbył również wyprawę do plemienia Dogonów w Afryce. W tym roku w New Museum w Nowym Jorku odbyła się retrospektywna wystawa artysty. Althamer od wielu lat prowadzi warsztaty ceramiczne dla chorych na stwardnienie rozsiane i inne schorzenia.

Rozmawiała — Monika Brzywczy Zdjęcia — Krzysztof Kozanowski